Δώδεκα χώρες περιμένουν στη γωνία την Τουρκία να παραπατήσει, ώστε να
μπορέσουν να προχωρήσουν στην αναθεώρηση της συνθήκης του Μοντρέ
(Montreaux) και να αποκαταστήσουν τον διεθνή έλεγχο στα Στενά: Ρωσία,
Γεωργία, Ουκρανία, Μολδαβία, Ρουμανία, Βουλγαρία αλλά και Βρετανία,
Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία και πάνω από όλους οι Ηνωμένες
Πολιτείες.
Η προειδοποίηση του υπουργού Εθνικής Άμυνας, Άκη Τσοχατζόπουλου, (τον
Μάιο του 1997) να προσέξει η Τουρκία μήπως, με τις συνεχείς απαιτήσεις
της στο Αιγαίο, «ανοίξουν οι ασκοί του Αιόλου», είναι πέρα από κάθε
αμφισβήτηση ρεαλιστική, καθώς πολλοί έχουν μετανιώσει για τη συνθήκη
αυτή. Και κυρίως οι Ηνωμένες Πολιτείες που εποφθαλμιούν να ελέγξουν τη
νέα οδό του πετρελαίου στη γραμμή Καύκασος - Εύξεινος Πόντος - Βόσπορος -
Δαρδανέλια - Αιγαίο.
Το διεθνές νομικό καθεστώς που διέπει τη ναυσιπλοΐα στα Στενά, έχει
αλλάξει πάμπολλες φορές τα τελευταία διακόσια χρόνια. Μετά τον Α’
Παγκόσμιο πόλεμο, μια πρώτη απόπειρα να τακτοποιηθεί το θέμα έγινε με τη
συνθήκη των Σεβρών, που ποτέ δεν εφαρμόστηκε. Το ζήτημα ξαναμπήκε στη
συνθήκη της Λοζάννης (Ιούλιος 1923). Εκεί, ορίστηκε πως Δαρδανέλια και
Βόσπορος έπρεπε να αποστρατιωτικοποιηθούν (εκτός από τη θάλασσα του
Μαρμαρά), όπως αποστρατιωτικοποιημένα έπρεπε να είναι και τα νησιά
Ίμβρος και Τένεδος (και Λήμνος και Σαμοθράκη από την ελληνική πλευρά). Η
διέλευση των πλοίων θα ήταν ελεύθερη, ενώ μια Διεθνής Επιτροπή για τη
Ναυσιπλοΐα στα Στενά θα επιτηρούσε την τήρηση των συμφωνιών.